Zofia Brzeska – Gaudier pozostawiła po sobie kilkaset dotąd nieopracowanych rękopisów. Więkoszość z nich pisała po francusku i angielsku.
Jej pierwsza książka ukazała się 83 lata po śmierci za sprawą Gillian Raffles, badaczki oraz kolekcjonerki prac Henrego Gaudier-Brzeska, z którym Zofia żyła w nieformalnym zwiazku aż do jego śmierci w 1915 roku.
Książkę opracowaną przez Gillian wydało Mercury Graphics, w kolekcjonerskim nakładzie 125 egzemplarzy w 2008 roku w Londynie.
Dzięki dofinansowaniu, które otrzymaliśmy z Ministerstwa Kultury Nauki i Dziedzictwa Narodowego już w maju 2014 roku książka „Matka i inne zapiski” w tłumaczeniu Jakuba Jedlińskiego ukaże się na polskim rynku wydawniczym.
Zofia Brzeska-Gaudier pisarka odnaleziona
Zofia Brzeska zmarła 17 marca 1925 roku w szpitalu psychiatrycznym Gloucester w Anglii. W akcie zgonu, w rubryce zawód, wpisano: pisarka, mimo iż dopiero 83 lata po śmierci została wydana jej jedyna książka.
W dniu przyjęcia do szpitala jej stan psychiczny został określony mianem szaleństwa. Sąsiedzi, którzy zaalarmowali służby socjalne twierdzili, że od wielu tygodni Zofia nie opuszczała swojego wynajmowanego pokoju, nie można było się z nią skontaktować. Ponieważ mieszkała sama, jej majątek został zarekwirowany i na okres leczenia miał podlegać jurysdykcji szpitala. Zawartość skrzyń, znalezionych w pokoju wpisano do akt; zawierały one: 25 rzeźb, 1630 rysunków i 13 obrazów olejnych autorstwa Henrego Gaudier Brzeska. Wśród niezliczonej ilości korespondencji, zeszytów i kartek z zapiskami znaleziono nigdy niewysłany list, zaadresowany do Romain Rollanda francuskiego pisarza, noblisty. List został otwarty dopiero w 2005 roku przez Gillian Raffles, w środku znajdowały się napisane przez Zofię po francusku i angielsku zapiski pt. “Matka”…
“Dziki Mesjasz i Matka”
Zofia Brzeska i Henry Gaudier poznali się w 1909 roku w Bibliothèque SainteGeneviève w Paryżu. Dla Zofii, około 38letniej guwernantki, miasto to miało być ostatnim przystankiem. Niezadowolona ze swojego życia i pogrążona w rozpaczy po zdradzie mężczyzny, którego kochała przyjechała tam aby napisać książkę i popełnić samobójstwo. Wszystko uległo zmianie, gdy stała się obiektem uczuć niespełna 19letniego chłopca, który wieczorami studiował w bibliotece rysunek anatomiczny i bacznie ją obserwował. Henry w krótkim czasie uświadomił sobie, że jest pewien dwóch rzeczy: zostanie wielkim artystą i kocha Zofię. Postanawili żyć i tworzyć razem w Londynie. Ich decyzję o wyjeździe przyśpieszyło powołanie Henrego do wojska. W nowym miejscu rozpoczęli swój najtrudniejszy a zarazem najwspanialszy okres życia i twórczości, który został przerwany wyjazdem Henrego na front francuski.
Zginął w lipcu 1915 roku mając zaledwie 23 lata.
Henry i Zofia żyjąc w Londynie stworzyli swoisty mit, legendę Gaudier-Brzeska, który stał się inspiracją dla artystów. Ich tragiczny los opisał m.in. Harold Stanley Ede w książce “Dziki Mesjasz”,którą to w 1972 zekranizował Ken Russel w filmie o tym samym tytule.
W 2008 roku Gillian Raffles wydaje książkę Brzeskiej, jak napisała we wstępie: “Zofia do [czasu] publikacji tych manuskryptów była znana jedynie z relacji innych, obserwujących jej życie u boku Gaudiera, teraz po raz pierwszy możemy wysłuchać jej historii, opowiedzianej jej słowami“.
Projekt finansowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
